Het voormalige VROM-kantoor in het hart van Den Haag wordt wederom opgeschrikt door vallend glas, zo meldt het AD op haar site. Het in 2017 gerenoveerde gebouw herbergt tegenwoordig de ministeries van Buitenlandse Zaken en Infrastructuur & Waterstaat. Het gebouw dateert uit 1992, het ontwerp is van architect Jan Hoogstad. In de acht grote serregevels van het gebouw was oorspronkelijk niet-zonwerend gehard glas toegepast. Dat glas bleek kwetsbaar door nikkelsulfide-insluiting: breuk en vallend glas leidde regelmatig tot gevaarlijke situaties. In de nieuwe gevels is om die reden bewust half gehard en gelamineerd glas toegepast. Maar ook dit glas, deels uitgevoerd als twee- en drievoudig zonwerend isolatieglas, blijkt nu uit de gevel te kunnen vallen.
De transformatie in 2017 is uitgevoerd door OMA, BAM en ISS in het PPS-consortium PoortCentraal. Het Publiek Private Samenwerkingscontract heeft een looptijd van 25 jaar met een netto contante waarde van € 267 miljoen. Ter vergelijking: de totale kosten waren begin jaren negentig 295 miljoen gulden, waarvan 208 miljoen gulden voor de bouw.
Spectaculair ontwerp
Niet alleen het ontwerp van het VROM-gebouw dertig jaar terug was spectaculair, ook de technische uitvoering was dat. De geheel glazen serregevels waren opgebouwd uit 1.622 geharde glasplaten van 1.800 x 3.300 millimeter (Securit) met een dikte van 12 millimeter. Ondanks het risico voor het ontstaan van het broeikaseffect koos Hoogstad voor niet-reflecterend glas. Hij kreeg deels gelijk: het VROM-gebouw voldeed twee decennia aan alle eisen. Maar de versnelde opwarming van de aarde en de toename van het aantal uren zon had ook Hoogstad niet kunnen voorzien. Berekeningen tijdens de ontwerpfase toonden aan dat het serreconcept voor wat betreft het energieverbruik voor verwarming niet ongunstiger was dan een vergelijkbaar traditioneel concept. Dat gold ook voor de koeling, mits de actieve opwarming van de serres beperkt zou blijven tot 2 tot 3 graden. Dit laatste bleek de laatste jaren met de stijgende temperaturen onhaalbaar met niet-zonwerend glas.
Onderzoeksraad voor Veiligheid
Bovendien waren er ook glasplaten van de serregevel naar beneden gekomen. De aloude gedachte was: gehard glas breekt in duizenden stukjes en kan dus ook bij breuk geen kwaad. De praktijk leerde echter anders. Gehard glas komt bij breuk met in elkaar grijpende ‘glasschollen’ naar beneden. Meerdere incidenten met uit gevels vallend glas, gehard uitgevoerd en niet alleen bij VROM, bleken tot levensgevaarlijke situaties te leiden. Dit leidde zelfs tot onderzoek en advies van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Vergelijkbare glazen façades, glasdaken en atria worden tegenwoordig dan ook uitgevoerd in (half)gehard gelamineerd glas.
Halfgehard drievoudig glas
Ook in de getransformeerde gevels is dat het geval: het gaat over het algemeen om halfgehard drievoudig glas. De gevels zijn gebouwd door VGV (Vorsselmans en De Groot & Visser). Het glas (totaal circa 4.350 m2) is van Saint-Gobain Glassolutions Gevelbouw. Het gaat om SGG CLIMATOP SKN174 II met in onderstaande opbouw een lichttoetreding (Tl) van 59 procent, een zontoetreding (g) van 0,37 en een Ug-waarde van 0,6 W/m2K.
- Buitenruit: 8 mm Planiclear Cool-Lite SKN174 II
- Spouw: 16 mm argon gas gevuld zwarte edelstalen afstandhouder
- Middenruit: 6 mm Planiclear Securit
- Spouw: 16 mm argon gas gevuld zwarte edelstalen afstandhouder
- Binnenruit: 88.4 mm Planitherm XN II halfgehard
Naar de oorzaak van het vallen van het glas is het vooralsnog gissen. Daar het glas niet is gehard kan er geen sprake zijn van nikkelsulfide-insluiting. Alle ruiten zijn rondom afgescherpt dus breuk door randschade zou in principe ook niet mogen optreden. Blijft onzorgvuldige montage en/of een falend gevelsysteem als mogelijk oorzaken over, maar alleen na grondig onderzoek kan dat met zekerheid worden gezegd. Wordt vervolgd.